ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ ΠΑΡΑΓΟΥΝ ΓΝΩΣΗ

Τρία νέα εξαιρετικά βιβλία έχουμε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Το πρώτο βιβλίο έχει τίτλο: «ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ», είναι σε επιμέλεια του Ηλία Κολοβού και αποτελεί συνέκδοση με τις εκδόσεις της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.  

Τα μοναστήρια, ένας κατεξοχήν θεσμός του μεσαίωνα που παρέμεινε στους νεώτερους χρόνους, επιβιώνοντας μέχρι σήμερα, αποτελούν ένα σημαντικό πεδίο έρευνας για την κοινωνική ιστορία: έχοντας διαφυλάξει σε πολλές περιπτώσεις σπουδαία αρχεία και υλικά κατάλοιπα, τα μοναστήρια μπορούν να μελετηθούν τόσο ως θεσμοί ή κτίρια καθεαυτά, όσο και σε ό,τι αφορά το οικονομικό υπόβαθρο της λειτουργίας τους καθώς και τις σχέσεις τους με την εκάστοτε πολιτική εξουσία. Στον παρόντα συλλογικό τόμο, ο ιστοριογραφικός στόχος είναι να αναδειχθεί η οικονομική και πολιτική φυσιογνωμία των μοναστηριακών θεσμών, σε μια συγκριτική προσέγγισή τους από τους μεσαιωνικούς στους νεώτερους χρόνους, σε ένα γεωγραφικό εύρος που εκτείνεται από τη μεσαιωνική Δύση στο Βυζάντιο, τη λατινική Ανατολή και την οθωμανική αυτοκρατορία των πρώιμων νεώτερων χρόνων, ως το σύγχρονο ελληνικό κράτος στα Βαλκάνια. Ο τόμος συγκεντρώνει τις εισηγήσεις στην επιστημονική συνάντηση που διοργάνωσε το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης μεταξύ 17-19 Δεκεμβρίου 2009 στο Ρέθυμνο.

Εκκλησιαστική αρχιτεκτονική

Το δεύτερο βιβλίο με τίτλο: «Η ΚΡΗΤΗ ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ.

Η μαρτυρία της Εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής», αποτελεί το πόνημα της Όλγας Γκράτσιου.  

Η ύστερη μεσαιωνική εποχή (13ος-15ος αιώνας) συμπίπτει στην Κρήτη με τους πρώτους αιώνες της βενετικής κυριαρχίας. Η αρχιτεκτονική της εποχής αυτής είναι ελάχιστα γνωστή, καθώς λιγοστά είναι τα δείγματα που έχουν φτάσει ώς εμάς. Ένας μικρός μόνο αριθμός από τις εκκλησίες που έχτισαν οι Βενετοί στις μεγάλες πόλεις του νησιού έχει διασωθεί, ενώ από τη μεσαιωνική αστική αρχιτεκτονική δεν επέζησε τίποτε στις κρητικές πόλεις. Αντίθετα, στην ύπαιθρο διατηρήθηκε μεγάλος αριθμός εκκλησιών της ίδιας εποχής. Κτίσματα ταπεινά, χωρίς υψηλές καλλιτεχνικές προθέσεις, έμειναν σχεδόν απαρατήρητα από την έρευνα. Λόγω του πλήθους τους και της διασποράς τους στο χώρο, όμως, φανερώνουν μια πρωτοφανή σε έκταση οικοδομική δραστηριότητα κι έναν ακμαίο πληθυσμό στην ύπαιθρο.
Τεκμηριώνουν επίσης την ανάπτυξη νεοφανών οικοδομικών τεχνικών. Η εξέταση της αρχιτεκτονικής των εκκλησιαστικών αυτών κτισμάτων δίνει την ευκαιρία στη συγγραφέα του ανά χείρας τόμου να εμβαθύνει στις επιπτώσεις που είχε η βενετική κυριαρχία στην παραγωγή του οικοδομικού έργου στη μεσαιωνική Κρήτη, να ανιχνεύσει μερικά από τα χαρακτηριστικά της χαμένης αστικής αρχιτεκτονικής του νησιού και να αναζητήσει τους δρόμους που ακολούθησαν ορισμένα γοτθικά μορφολογικά χαρακτηριστικά που ενσωματώθηκαν στο λεξιλόγιο των τοπικών οικοδομικών συνεργείων. Επιπλέον με τη μελέτη των εκκλησιών της υπαίθρου φωτίζονται ποικίλες πλευρές της κοινωνικής ζωής του νησιού: μεταξύ άλλων, αναδεικνύονται ζητήματα σχετικά με τις θρησκευτικές αντιπαραθέσεις αλλά και με τις χρήσεις και τους εναλλασσόμενους συμβολισμούς που έπαιρναν τα εκκλησιαστικά οικοδομήματα, σε μιαν εποχή που η Κρήτη υπήρξε τόπος της άνισης συνάντησης δύο μεταβαλλόμενων κόσμων, της φθίνουσας βυζαντινής Ανατολής και της δυναμικά επεκτεινόμενης Δύσης.

Ελληνική μυθολογία

Το τρίτο βιβλίο είναι «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ» του Graf Fritz, σε μετάφραση της Αγγελικής Λέλου, και επιμέλεια του Άγγελου Χανιώτη.  

Οι ελληνικοί μύθοι δεν είναι απλώς αφηγήσεις· είναι ένα πολύπλοκο πολιτισμικό φαινόμενο που συνδέεται με τη θρησκεία, την κοινωνία, την πολιτική, τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και την τέχνη. Συστατικό στοιχείο του ελληνικού και του δυτικού πολιτισμού, οι μύθοι ερμηνεύτηκαν αλληγορικά κατά τον χριστιανικό μεσαίωνα, ενέπνευσαν την αναγεννησιακή τέχνη, ενώ εξακολουθούν μέχρι σήμερα να εμπλουτίζουν τη θεματολογία της λογοτεχνίας, των εικαστικών τεχνών, αλλά και της pop culture. 
Το εγχειρίδιο του Fritz Graf, ενός από τους σημαντικότερους μελετητές της αρχαίας θρησκείας, ούτε αφηγείται ούτε ανασυνθέτει ελληνικούς μύθους· εξηγεί την ιστορία της μελέτης τους, τις βασικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις, και τον ρόλο που διαδραμάτιζαν οι μύθοι στον θρησκευτικό, τον κοινωνικό και τον πολιτιστικό βίο των αρχαίων Ελλήνων. Αποτελεί έγκυρο βοήθημα τόσο για τη διδασκαλία της ελληνικής μυθολογίας στο πανεπιστήμιο όσο και για την ενημέρωση του καλλιεργημένου αναγνωστικού κοινού. Η ελληνική έκδοση, επαυξημένη και εμπλουτισμένη, συνοδεύεται από ένα πνευματώδες κείμενο του μεγάλου Πολωνού φιλοσόφου Leszek Kolakowski, το οποίο καταδεικνύει την προβληματική των διαφορετικών επιστημολογικών προσεγγίσεων στη μελέτη της μυθολογίας.

Ο Fritz Graf είναι καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο και διευθυντής του Κέντρου Επιγραφικών και Παλαιογραφικών Ερευνών στο ίδιο πανεπιστήμιο. Έχει διατελέσει καθηγητής κλασικών σπουδών και αρχαίας θρησκείας στα Πανεπιστήμια Βασιλείας και Πρίνστον. Η θεματολογία των μελετών και των βιβλίων του περιλαμβάνει την αρχαία θρησκεία και μαγεία, τις λατρείες των πόλεων της βόρειας Ιωνίας, τα Ελευσίνια και τα Ορφικά Μυστήρια, τον θεό Απόλλωνα και τη μυθολογία.